Kwasy omega-3 mogą ochronić przed rozwojem reumatoidalnego zapalenia stawów

KONFERENCJE

2016-06-03 | Aktualności

Osoby predysponowane do wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów (RZS), mogą zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby poprzez suplementację kwasów omega-3 – donosi badanie opublikowane w „ Rheumatology”.

Naukowcy w opisywanym badaniu sprawdzili, czy osoby z większym spożyciem kwasów omega-3 mają mniejsze ryzyko rozwoju RZS. Przeanalizowali oni dane o konsumpcji tych kwasów w grupie 77 osób obciążonych wywiadem rodzinnym RZS lub ze stwierdzonym allelem HLA DRE4 (predysponującym do rozwoju RZS), u 30 z nich stwierdzono autoprzeciwciała antycytrulinowe (anty-CCP2), pozostałe 47 zdrowych osób stanowiło grupę kontrolną.

Jedynie 6,7% pacjentów z autoprzeciwciałami suplementowało kwasy omega-3, w grupie kontrolnej odsetek ten wyniósł 34,4%. Testy wykazały również, że osoby z przeciwciałami charakteryzowały niższe poziomy kwasów omega-3 we krwi w porównaniu do grupy kontrolnej.

Wydaje się, że dwa kwasy omega-3 – DHA i EPA, mogą efektywnie hamować proteinę, która reguluje intensywność i czas trwania reakcji immunologicznej.

Pomimo małej liczby uczestników, wyniki badania wskazują, że kwasy omega-3 mogą ochronić przed rozwojem RZS.

Kwasy omega-3 można znaleźć w mięsie ryb, zwłaszcza łososia i makreli, a także w suplementach diety na bazie ryb lub alg. Obecnie dostarczanie tych kwasów z pokarmem jest niewystarczające, ponieważ współczesne metody uprawy zredukowały ich występowanie w wielu pokarmach, nawet 40-krotnie od 1900 roku.

Dla osób z grupy ryzyka wystąpienia RZS i innych chorób autoimmunologicznych, naukowcy zalecają zdrową, zbilansowaną dietę zawierającą ryby bogate w kwasy omega-3, a także 1-3 gramy oleju z ryb dziennie.

Źródło : medicalnewstoday.com / ncbi.nlm.nih.gov

Komentarze [2]

9 lat temu | wiktoria58

Bardzo ciekawy artykuł z tym, że bardzo nie podoba mi się, kiedy w reklamach oszukuje się ludzi by stosowali kwasy omega - co kojarzy im się oczywiście ze zdrowym produktem, natomiast nikt nie wspomina już, że tymi korzystnymi są przede wszystkim omega-3 natomiast omega-6 mamy w diecie w nadmiarze i suplementacja nie jest konieczną...

5 lat temu | rita_02

Wśród środowiskowych czynników ryzyka rozwoju RZS wymienia się m.in. palenie tytoniu, przyjmowanie kwasów z rodziny omega-3 (n-3) i spożycie ryb. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (kwasy tłuszczowe zawierające w cząsteczce co najmniej 16 atomów węgla w łańcuchu i co najmniej 2 wiązania podwójne) ze względu na położenie pierwszego wiązania podwójnego licząc od końca metylenowego, dzieli się na kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 i kwasy tłuszczowe z rodziny n-6. Ze względu na brak w organizmie człowieka układów enzymatycznych zdolnych do wprowadzenia wiązań podwójnych w pozycjach n-3 i n-6 łańcucha węglowego, wielonienasycone kwasy tłuszczowe (WNKT) z tych rodzin, nie mogą być syntetyzowane de novo, a jedynie mogą ulegać przebudowie na drodze procesów elongacji i desaturacji (interkonwersja). Prekursorami WNKT z rodziny n-3 i n-6 są odpowiednio kwasy α-linolenowy i linolowy, nazywane niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi. W trakcie przemian kwasu α-linolenowego (18:3 n-3; ALA), w procesie desaturacji i elongacji, które zachodzą w retikulum endoplazmatycznym, następuje jego przekształcenie do kwasu eikozopentaenowego (20:5 n-3; EPA), a następnie do kwasu dokozoheksaenowego (22:5 n-3; DHA). Kwasy EPA i DHA powstają w wyniku biosyntezy na drodze enzymatycznej interkonwersji ALA, w przebiegu której wyróżnia się kilka etapów elongacji tzn. wydłużenia łańcucha węglowego o dwa atomy węgla, naprzemiennie z etapami desaturacji. W wyniku desaturacji w cząsteczkę kwasu tłuszczowego wstawione zostaje wiązanie nienasycone. Przemiany te katalizują 6 i 5 desaturazy oraz elongaza . Metabolizm ALA jest uwarunkowany osobniczo. Czynnikami wpływającymi na efektywność przemian są: aktywność 6 desaturazy, płeć, hormony, wiek i stan fizjologiczny. Efektywność interkonwersji przy diecie „typu zachodniego” (wysokie spożycie cukrów prostych, soli, ciężkostrawnych, smażonych potraw, bogatych w tłuszcze nasycone i tłuszcze trans produktów typu fast-food; uboga w warzywa, owoce i ryby) jest bardzo niska. W tego typu diecie spożycie EPA i DHA jest zbyt niski, a stosunek kwasów n-6 do n-3 jest 10-20 krotnie wyższy w stosunku do zalecanego (4:1). U kobiet w wieku reprodukcyjnym efektywność konwersji ALA jest znacznie wyższa niż u mężczyzn: o 21 % wyższa dla EPA i o 9% dla DHA. Wyższa efektywność tego procesu u kobiet jest prawdopodobnie wynikiem wpływu estrogenów na aktywację 6 desaturazy, jak również mniejszej predyspozycji ALA do szybkiej -oksydacji. Zależnie od źródła, podaje się, że u mężczyzn ALA ulega konwersji do EPA w 0,3% do 8%, a DHA w od <1% do <4%. Niektóre źródła wskazują, że efektywność przemiany ALA do EPA wynosi jedynie 0,2%, zaś do DHA jedynie 0,05%. Insulina, tyroksyna i estrogeny wpływają aktywizująco na 6 i 5 desaturazy, natomiast glukagon, adrenalina, hormon adrenokortykotropowy (ACTH) i glikokortykoidy hamują ich aktywność. Niektóre dane literaturowe wskazują, że nie więcej niż 5% kwasu ALA podlega konwersji do EPA i mniej niż 1% do DHA. Dlatego oleje (np. lniany – 52,7% udział ALA w ogólnej puli kwasów tłuszczowych, lniankowy - 35,6%, żmijowcowy – 31,3%, oliwa z oliwek - 0,9-0,51%) i orzechy (np. orzechy włoskie – 11,58%) będące źródłem kwasu ALA, nie mogą w pełni stanowić alternatywy dla kwasów EPA i DHA . Kwasy EPA i DHA powinny być zatem dostarczane z pożywieniem. Ich źródło stanowią tłuste ryby i suplementy oleju rybiego. Zawartość oraz proporcje EPA i DHA w tłuszczu rybim uzależnione są od gatunku i stanu fizjologicznego ryby, a także pory roku i akwenu. Ryby z południowych mórz zawierają więcej DHA, natomiast z zimnych mórz północnych więcej EPA. Gatunki hodowlane cechują się niższą zawartością kwasów z rodziny n-3 w porównaniu do ryb żyjących dziko. Najwyższą zawartością EPA i DHA cechuje się łosoś (1,40-1,90 g/100g), następnie śledź (1,2-1,70 g/100 g), makrela (1,00-2,5 g/100 g) i pstrąg (0,70-1,00 g/100 g) . Dostarczany z pożywieniem kwas linolowy (18:2 n-6; LA) w wyniku działania 6 desaturazy ulega przekształceniu do kwasu -linolenowego (18:3 n-6; GLA) i następnie w wyniku działania elongazy do kwasu dihomo-gamma-linolenowego (20:3 n-6; DGLA). W dalszych etapach DGLA pod wpływem 5 desaturazy przekształca się do kwasu arachidonowego (20:4 n-6; AA). Niektóre dane literaturowe wskazują, że zwiększona podaż w diecie kwasu LA, w wyniku metabolizmu, może potencjalnie wzbogacić organizm w kwas arachidonowy . Rett BS i Whelan zestawili 9 badań, w których dokonano oceny wpływu przyjmowania kwasu linolowego na poziom kwasu arachidonowego we krwi, jednak uzyskane wyniki nie potwierdziły koncepcji, że spożycie LA wpływa na poziom kwasu arachidonowego w osoczu/surowicy lub erytrocytach. Wysoką procentową zawartością kwasów tłuszczowych z rodziny n-6 charakteryzują się oleje arachidowy (75,4%), słonecznikowy (66,70%), kukurydziany (60,20%) i sojowy (47,30%) . Średnia procentowa zawartość kwasu linolowego w orzechach waha się w granicach 2,31-57,46%. Wysoką zawartością kwasu LA cechują się orzechy włoskie (57,46%), pekan (50,31%), piniowe (45,41%) i brazylijskie (42,8%) . Źródła kwasu arachidonowego stanowią głównie tłuszcze zwierząt, np. słonina, jak również mięso i żółtka jaja oraz ryby, które mogą zawierać w składzie lipidowym od 0,12 do 10,72% AA (Mugil – 10,72%, Salema 9,28 %, Pagusa 8,47%). W przemianach kwasów z rodzin n-3 i n-6 uczestniczą te same układy enzymatyczne . Wysokie spożycie LA stymuluje syntezę AA i osłabia wytwarzanie EPA i DHA . Chociaż kwas arachidonowy i DHA uważane są za konkurujące ze sobą, spożycie kwasu arachidonowego nie zmniejsza zawartości DHA w osoczu, podczas gdy spożywanie kwasu dokozoheksaenowego i eikozopentaenowego obniża zawartość LA i AA w osoczu. Specyficzność włączania do fosfolipidów w osoczu kwasów tłuszczowych dostarczanych z żywnością zdaje się być w następującej kolejności DHA>EPA>AA>LA. Przypuszcza się, że dieta bogata w kwas arachidonowy wpływa na nasilenie zapalenia stawów, gdyż kwas ten jest przekształcany do prozapalnych mediatorów lipidowych. Badanie przeprowadzone przez Kakutani i wsp. z udziałem osób w wieku 55-70 lat wykazało, że suplementacja kwasu arachidonowego w dawce 240 lub 720 mg przez cztery tygodnie nie wpływa na parametry zapalne (stężenie CRP, IL-6, TNF- w osoczu) . W badaniu prowadzonym przez Tateishi i wsp. suplementowano kwas arachidonowy u szczurów przez 4 tygodnie w dawce 0,07%, 0,15% lub 0,32%. U szczurów wywołano zapalenie stawów poprzez wstrzyknięcie adiuwanta Freunda. Rozwój zapalenia obserwowano przez kolejne cztery tygodnie. W badaniu zaobserwowano wzrost zawartości fosfolipidów w łapie, który był uzależniony od dawki kwasu arachidonowego, jednak AA nie wpłynął na nasilenie procesu zapalnego i erozję kostną. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe, ich znaczenie biologiczne i związek ze stanem zdrowia człowieka znajdują się w centrum zainteresowania lekarzy oraz żywieniowców. Szczególne właściwości przypisywane są kwasom tłuszczowym z rodziny n-3 . Kwasy tłuszczowe n-3 wpływają korzystnie na gospodarkę lipidową w organizmie człowieka, zmniejszając stężenie cholesterolu całkowitego, triglicerydów oraz cholesterolu frakcji LDL, jednocześnie zwiększają stężenie cholesterolu frakcji HDL we krwi. Przyczyniają się również do obniżenia wartości ciśnienia tętniczego, wykazują modulujący wpływ w procesie zapalnym. Pozwalają zredukować ryzyko ponownego zawału serca, zmniejszyć częstość hospitalizacji oraz poprawić jakość życia pacjentów. Liczne badania wykazały również rolę WNKT w patogenezie RZS. Omega-3 a ryzyko wystąpienia reumatoidalnego zapalenia stawów Wśród czynników dietetycznych związanych z ryzykiem rozwoju RZS, szczególne zainteresowanie budzi spożycie ryb bogatych w kwasy n-3 . Przypuszcza się, że ryby takie jak łosoś, śledź, makrela, halibut i pstrąg ze względu na wysoką zawartość kwasów tłuszczowych n-3, wykazują korzyści w pierwotnym, jak i wtórnym zapobieganiu RZS. Metaanaliza przeprowadza przez Di Giuseppe i wsp. (2014), wykazała o 20-24% niższe ryzyko wystąpienia RZS u osób, które spożywały ryby 1–3 razy w tygodniu w porównaniu z osobami, które ich w ogóle nie spożywały. Zależność ta nie osiągnęła jednak istotności statystycznej. W badaniu przeprowadzonym przez Di Guseppe D i wsp. na grupie 32 232 kobiet zaobserwowano, że długotrwałe spożywanie (> 10 lat) powyżej 0,21 g/dobę kwasów tłuszczowych n-3 wiązało się ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia RZS o 52%, a długofalowe spożywanie co najmniej jednej porcji ryby w tygodniu, w stosunku do całkowitego braku ich spożycia, z 29% niższym ryzykiem wystąpienia omawianego schorzenia . Zależność pomiędzy spożyciem kwasów n-3 a ryzykiem RZS potwierdza badanie, w którym zaobserwowano niższe ryzyko wystąpienia RZS u osób z wyższym stężeniem EPA i ALA w erytrocytach. Zdaje się, że potencjalny efekt ochronny kwasów tłuszczowych n-3 na autoimmunizację występującą w RZS jest najbardziej korzystny u osób wykazujących podatność genetyczną na występowanie tego schorzenia – polimorfizm HLA klasy II . Za korzystnym oddziaływaniem kwasów n–3 w zapobieganiu wystąpienia RZS przemawiają wyniki badania przeprowadzonego przez Gan RW i wsp. (2016) . W badaniu tym, udział wzięło 30 krewnych pierwszego stopnia o średniej wieku 45,6 lat, chorych na RZS. Zaobserwowano odwrotną zależność pomiędzy dodatnim anty-CCP, a stosowaniem suplementacji kwasami n-3 i ich zawartością w błonach erytrocytów. Rola omega – 3 w terapii RZS Istnieje kilka mechanizmów, poprzez które kwasy tłuszczowe omega-3 mogą wpływać na przebieg RZS. Dowody naukowe potwierdzające wpływ kwasów n-3 na przebieg RZS pochodzą z badań in vivo prowadzonych na modelach zwierzęcych, jak i z udziałem ludzi. Te z udziałem ludzi wskazują na powiązanie pomiędzy przyjmowanymi suplementami kwasów omega-3 a szlakami zapalenia. Liczne randomizowane, kontrolowane badania, wykazały silny potencjał przeciwzapalny kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 u osób z podwyższonym poziomem cytokin prozapalnych oraz osób z jednostkami chorobowymi o podłożu autoimmunizacyjnym, do których należy RZS. Za korzystny wpływ kwasów z rodziny n-3 na przebieg RZS odpowiadają przede wszystkim kwasy EPA i DHA. Kwasy EPA i DHA ingerują w enzymatyczną konwersję kwasu arachidonowego do prozapalnych prostoglandyn (PG2), prostacyklin (PGI2) i tromboksanów (TXA2) i leuktorienów (LT) serii 4 (A4-E4) , które powstają w wyniku działania lipooksygenaz (LOX) i cyklooksygenaz (COX) . Kwasy tłuszczowe n-3 zastępują też kwas arachidonowy w dwuwarstwowej błonie fosfolipidowej, zmieniając kompozycję membrany i jej płynność, jak również sygnalizację komórkową i ekspresję genów. Wpływ kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 na ekspresję genów został udowodniony w większości w badaniach prowadzonych na modelach in vitro oraz w badaniach prowadzonych na zwierzętach. Wyniki, które uzyskano wykazały potencjalny, bardzo silny wpływ kwasów tłuszczowych omega-3 na ekspresję genów stanu zapalnego. Udowodniono, że kwasy ALA, EPA i DHA zmniejszają ekspresję COX-2 (ale nie COX-1), TNF-, IL-1, IL-6 . Uważa się, że kwasy EPA i DHA zmniejszają ból i nasilenie stanu zapalnego w przebiegu RZS na drodze konkurencyjnego hamowania produkcji prostaglandyny 2 (PGE2) i leukotrienu B4 (LTB4), co z kolei hamuje aktywację jądrowego czynnika transkrypcyjnego (NF-kB), a tym samym uwalnianie cytokin zapalnych, takich jak IL-1 i TNF-. Ponadto mediatory pochodzące z WNKT, w tym resolwiny serii E z EPA, a także serii D z DHA wykazują silne działanie przeciwzapalne . Kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 mogą przyczyniać się do zmniejszenia bólu poprzez blokowanie aktywności kinazy aktywowanej mitogenami, która uczestniczy w modulacji centralnej wrażliwości indukowanej bólem zapalnym i neuropatycznym . Badanie przeprowadzone przez Lourdudoss i wsp. wykazało odwrotną zależność pomiędzy spożyciem kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 a nieakceptowalnym, opornym bólem (> 40 mm na 100 mm analogowej wizualnej skali natężenia dolegliwości bólowych). Wyniki badań wskazują, że kwasy tłuszczowe z rodziny n–3 mogą brać udział w tłumieniu bólu opornego w RZS, poprzez produkcję określonych mediatorów - lipokin i resolwin . Metaanaliza 17 randomizowanych, kontrolowanych badań klinicznych przeprowadzona przez Goldberga i wsp. wykazała, że 3-4 miesięczna suplementacja kwasów n-3 zmniejsza ból związany z zapaleniem stawów. W badaniu przeprowadzonym przez Berbert i wsp. zaobserwowano natomiast istotnie wyższe redukcję nasilenia bólu stawowego oraz skrócenie czasu trwania porannej sztywności stawów po 12 i 24 tygodniach w grupie badanej suplementowanej olejem rybim (3 g/dobę) w połączeniu z oliwą z oliwek (9,6 ml/dobę), w odniesieniu do grupy przyjmującej olej sojowy, jak również do grupy przyjmującej jedynie kapsułki zawierające olej rybi (3 g/dobę) . Przegląd piśmiennictwa przeprowadzony przez Cleland i wsp. wykazał, że suplementowanie olejów rybich w dawkach od 1,3 g do 4,6 g na dobę EPA i od 1,0 g do 2,0 g na dobę DHA, wiąże się ze zmniejszeniem bólu i porannej sztywności stawów po 2 lub 4 miesiącach . Dobry efekt przeciwbólowy związany z suplementacją kwasami omega-3 wykazano w badaniu Rajaei i wsp. , w którym suplementacja 1,8 g EPA i 2,1 g DHA na dzień, przez cztery tygodnie przyczyniła się do zmniejszenia zapotrzebowania na leki przeciwbólowe . Na efekt przeciwbólowy kwasów tłuszczowych n–3 wskazuje także metaanaliza przeprowadzona przez Senftleber i wsp. , w której istotny efekt przeciwbólowy suplementacji oleju morskiego (np. oleju z całych ryb, tłuszczu foki, małży) widoczny był u chorych z reumatoidalnym zapaleniem stawów (22 badania) i z innymi mieszanymi diagnozami (3 badania). Efekt suplementacji olejów bogatych w kwasy tłuszczowe omega-3 nie był widoczny u osób z chorobą zwyrodnieniową stawów (5 badań) . Metaanaliza badań wykazała, że stosowanie suplementacji kwasami omega-3 w dawkach > 2,7 g/dobę przez > 3 miesiące prowadziła do zmniejszenia zapotrzebowania na NLPZ . Dostępne dane literaturowe wskazują, że przyjmowanie z żywnością i suplementami diety kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 może odgrywać rolę zarówno w patogenezie, jak i rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów. Wyniki badań dotyczące roli kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 w zapobieganiu RZS nie pozwalają jednoznacznie określić podaży tych związków, która zminimalizuje ryzyko wystąpienia schorzenia. Niemniej, dotychczas uzyskane wyniki sugerują, że przez odpowiednią podaż kwasów z rodziny n-3 (> 0,21 g/dobę) oraz spożycie ryb (> 1 w tygodniu) możliwe jest zminimalizowanie ryzyka wystąpienia RZS. Wyniki sugerujące korzystny wpływ kwasów z rodziny n-3 na zmniejszenie ryzyka wystąpienia RZS nie odbiegają od tych, które rekomenduje Grupa Ekspertów (spożycie 1,5 g dziennie w grupach o podwyższonym ryzyku wystąpienia chorób reumatoidalnych) oraz od zalecanego spożycia EPA i DHA wg Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności, które ustalono na min. 200 mg dziennie. Koniecznym zdaje się prowadzenie dalszych badań w celu wyjaśnienia, czy spożycie kwasów z rodziny n-3 może wpływać na wystąpienie RZS. U osób, u których zdiagnozowano RZS kwasy tłuszczowe z rodziny n-3 biorą udział w tłumieniu procesu zapalnego. Wyniki wskazują, że suplementacja kwasów EPA i DHA może wiązać się ze zmniejszeniem sztywności porannej, bólu stawów oraz potrzeby stosowania NLPZ i leków przeciwzapalnych. Kwasy EPA i DHA zdają się wspierać terapię RZS, jednak dotychczas nie ustalono zalecanego spożycia dla osób chorych. Według badań, skuteczne dawki kwasów n-3 w terapii RZS wynoszą powyżej 2,2 g/dobę. Dawka ta przekracza dzienne zapotrzebowanie ustalone przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (min. 200 mg dziennie) oraz rekomendacje Grupy Ekspertów dotyczące spożycia i suplementacji diety kwasami tłuszczowymi omega-3 w populacji ludzi dorosłych ustaloną na 1 g na dzień oraz dawkę ustaloną dla osób narażonych na choroby reumatoidalne (1,5 g/dobę). ( autorka: lic. Dorota Gumiela - Poznań )

Dodaj komentarz

Aby dodać komentarz musisz się zalogować - Zaloguj

2025-07-02 | Aktualności

Jak bezpiecznie wdrożyć pramipeksol u pacjentów z anhedonią?

2025-02-06 | AktualnościPrzełomowe badanie nad profilaktyką stanu przedrzucawkowegoPrzełomowe szwedzkie badanie kohortowe na grupie 13 828 kobiet ciężarnych porównało skuteczność różnych dawek aspiryny (75 mg vs 150-160 mg) w profilaktyce stanu przedrzucawkowego. Wyniki wskazują na brak istotnych różnic w skuteczności między dawkami, przy zachowaniu podobnego profilu bezpieczeństwa.

2025-06-13 | AktualnościHOT NEWSCzy rifamycyny zmienią leczenie opornego tyfoidu? Odkryj teraz!

Używamy plików cookie

AKTUALNOŚCI

KONFERENCJE